Alimenty / Wysokość alimentów
Wysokość alimentów uzależniona jest z jednej strony od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, z drugiej od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Wykonanie obowiązku alimentacyjnego może w określonych przypadkach polegać również na osobistych staraniach o utrzymanie lub wychowanie uprawnionego.
Co decyduje o wysokości alimentów?
Wysokość alimentów uzależniona jest z jednej strony od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, z drugiej od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Przesłanki te są ze sobą ściśle związane w ten sposób, że usprawiedliwione potrzeby uprawnionego powinny zostać zaspokojone w taki sposób, na jaki pozwalają zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego.
Usprawiedliwione potrzeby uprawnionego
Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie da się określić precyzyjnie. Każdorazowo są one uzależnione od osoby uprawnionej i jej sytuacji społeczno-gospodarczej. W przypadku obowiązku alimentacyjnego rodziców wobec dziecka, usprawiedliwione potrzeby będą obejmowały zapewnienie mu nie tylko tak podstawowych środków, jak wyżywienie, zamieszkanie, odzież, higiena osobista czy leczenie, ale także zaspokojenie potrzeb kulturalnych, czy wykształcenia.
Zgodnie z utrwaloną w orzecznictwie sądowym zasadą dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami. Oznacza to, że bez względu na to czy dzieci żyją wspólnie z rodzicami, czy oddzielnie, rodzice mają obowiązek zapewnić im warunki materialne w jakich żyją sami. Nie dotyczy to jednak potrzeb stanowiących przejaw zbytku.
Uwaga! Wysokość alimentów wobec dziecka ustalana jest w stosunku do jego aktualnych potrzeb. W razie późniejszego wzrostu potrzeb dziecka alimenty mogą być zmienione.
Należy zaznaczyć, że obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci małoletnich obejmuje nie tylko dostarczanie środków utrzymania, ale także wychowania. Wykonanie obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka małoletniego może zatem polegać również na osobistych staraniach o utrzymanie lub wychowanie uprawnionego. W takim przypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywania w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania.
Uwaga! Wykonanie obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka małoletniego może zatem polegać również na osobistych staraniach o utrzymanie lub wychowanie uprawnionego.
Zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego
Jeżeli katalog usprawiedliwionych potrzeb dziecka jest znaczny, górną granicę obowiązku alimentacyjnego wyznaczają zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego. Jeżeli nie wystarczają one na pokrycie wszystkich usprawiedliwionych potrzeb dziecka, może ono dochodzić uzupełnienia alimentów od zobowiązanych w dalszej kolejności - np. dziadków uprawnionego.
Zasługuje na podkreślenie, że użyte w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym określenie "możliwości zarobkowe i majątkowe" oznacza nie tylko zarobki rzeczywiście uzyskiwane przez zobowiązanego, ale także te, które mógłby i powinien uzyskać uwzględniając należytą staranność, siły fizyczne i umysłowe. Przykładowo można wskazać sytuację, kiedy osoba zobowiązana nie wykonuje wyuczonego i dobrze płatnego zawodu, pracuje w niepełnym wymiarze godzin, bądź będąc świadoma ciążącego na niej obowiązku rezygnuje z lepiej płatnej pracy. Przy ocenie możliwości zobowiązanego sąd bierze pod uwagę także usprawiedliwione potrzeby samego zobowiązanego i innych osób pozostających na jego utrzymaniu. W szczególnych przypadkach, gdy sytuacja dziecka tego wymaga (np. w przypadku ciężkiej choroby dziecka), rodzice mają obowiązek wyzbywania się własnego majątku, bądź niektórych jego składników, aby podołać ciążącemu na nich obowiązkowi alimentacyjnemu.
Uwaga! W przypadku zmiany możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego (np. utraty pracy), może się on domagać zmniejszenia ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego.